tel. 503-300-503 |
Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna
z dnia 30 sierpnia 2006 r.
II CSK 89/2006
Naprawienia szkody doznanej z powodu wady rzeczy nabytej można żądać na zasadach ogólnych (art. 471 kc), niezależnie od podstaw odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej. Dlatego utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne w następstwie upływu terminu przewidzianego w art. 576 § 1 kc nie powoduje utraty roszczenia odszkodowawczego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 22 września 2005 r. Sąd Apelacyjny w P. zmienił wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia 6 października 2004 r. w ten sposób, że zasądził od pozwanego - Samodzielnego Publicznego ZOZ - Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w L. na rzecz powódki - "B." Spółka z o.o. w B. kwotę 184.157,16 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 lutego 2003 r. oraz kosztami procesu tytułem zwrotu ceny zapłaconej przez powódkę poprzednikowi prawnemu pozwanego (Wojewódzkiemu Szpitalowi Zespolonemu A.F. w L.) za nabytą wierzytelność. Według poczynionych ustaleń - co wynika z prawomocnego wyroku wydanego w sprawie wytoczonej przez powódkę dłużnikowi zbytej wierzytelności (Skarbowi Państwa - Wojewodzie D.) - wierzytelność ta nigdy nie istniała. W tej sytuacji Sąd Apelacyjny nie podzielił poglądu wyrażonego w sprawie przez Sąd pierwszej instancji, że podstawą prawną roszczenia powódki stanowią przepisy o rękojmi za wady prawne i że roszczenie to, stosownie do art. 576 kc wygasło wobec upływu roku od chwili, kiedy powódka dowiedziała się o istnieniu wady. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wobec zastrzeżenia w § 9 pkt 3 umowy przelewu wierzytelności, że cedent zobowiązany jest do zwrotu cesjonariuszowi ceny zapłaconej za nabytą wierzytelność w razie, gdy wierzytelność okaże się sporną lub nienależycie udokumentowaną, powództwo jest uzasadnione na podstawie art. 471 kc; roszczenie powódki, jako związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, podlega przedawnieniu trzyletniemu (art. 118 kc), ale termin tego przedawnienia nie upłynął.
Wyrok wymieniony na wstępie zaskarżył w całości skargą kasacyjną pozwany. Podstawę skargi stanowi naruszenie prawa materialnego, a to art. 471 kc przez niewłaściwe zastosowanie, art. 556 § 2 w zw. z art. 576 § 1 kc przez niezastosowanie i art. 118 kc przez błędne zastosowanie. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wbrew zapatrywaniu skarżącego przepisy o odpowiedzialności z tytułu rękojmi nie wyłączają możliwości zastrzeżenia w umowie sprzedaży odpowiedzialności sprzedawcy za szkodę doznaną przez kupującego na skutek wady prawnej rzeczy sprzedanej. Zawarcie takiego postanowienia, jak w § 9 pkt 3 umowy przelewu wierzytelności zawartej pomiędzy powódką a poprzednikiem prawnym pozwanego, nie jest w świetle zasady swobody umów (art. 353[1] kc) wyłączone.
Według ugruntowanego poglądu, wyrażonego na tle art. 566 i 574 kc, naprawienia szkody doznanej z powodu wady rzeczy nabytej można żądać na zasadach ogólnych (art. 471 kc), niezależnie od podstaw odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej (zob. np. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 7 sierpnia 1969 r. III CZP 120/68 OSNCP 1970/12 poz. 218, z dnia 30 stycznia 1970 r. III CZP 102/69 OSNCP 1970/10 poz. 176 i pkt 18 uchwały Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 30 grudnia 1988 r. III CZP 48/88 OSNCP 1989/3 poz. 36). Dlatego utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne w następstwie upływu terminu przewidzianego w art. 576 § 1 kc nie powoduje utraty roszczenia odszkodowawczego przysługującego powódce i to bez względu na to, czy roszczenie takie wprost przewidziane zostało w umowie z poprzednikiem prawnym pozwanego.
Skarżący, zarzucając naruszenie art. 118 kc, nie podważa stanowiska wyrażonego w zaskarżonym wyroku, że roszczenie odszkodowawcze dochodzone w sprawie przez powódkę jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, a zatem ulega trzyletniemu przedawnieniu i że termin tego przedawnienia nie upłynął.
Z przytoczonych względów skarga kasacyjna nie ma uzasadnionych podstaw, wobec czego podlega oddaleniu (art. 398[14] kpc).
tel. 503-300-503 |
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach
z dnia 8 grudnia 1998 r.
I ACa 473/98
Wcześniejsza data produkcji pojazdu niż wymieniona w dowodzie rejestracyjnym jest wadą fizyczną w rozumieniu art. 566 § 1 kc. W istocie bowiem samochód, jako starszy, nie ma właściwości, o której istnieniu sprzedający zapewniali kupującego, a która w istotny sposób wpływa na wolnorynkową wartość pojazdu.
Sąd Apelacyjny w Katowicach, po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 1998 r. na rozprawie sprawy z powództwa Kordiana K. przeciwko Mariuszowi M. i Barbarze M. o zapłatę, na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 lutego 1998 r., sygn. akt (...), zmienia zaskarżony wyrok w części orzekającej o kosztach procesu (pkt 3) w ten sposób, że zasądza od powoda na rzecz pozwanych kwotę 5.063 złotych, a w pozostałej części apelację oddala.
Z uzasadnienia
Powód - Kordian K. - w pozwie skierowanym przeciwko Mariuszowi M. i Barbarze M. wnosił o zasądzenie od pozwanych na jego rzecz solidarnie kwoty 48.730 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz o zasądzenie od pozwanych kosztów postępowania.
Uzasadniając żądanie pozwu podał, że na dochodzoną kwotę składa się 46.500 złotych tytułem zwrotu ceny za samochód jaki powód zakupił od pozwanych, a który okazał się wadliwy w stopniu zmuszającym go do odstąpienia od umowy. Pozostała kwota to szkoda jakiej powód doznał z tytułu zawarcia umowy i której naprawienia domaga się od pozwanych. Powód podał też, że wady jakimi obarczony jest przedmiotowy samochód to liczne usterki mechaniczne oraz starszy rok produkcji od tego, jaki deklarowali pozwani zbywając pojazd. Pozwani w odpowiedzi na pozew wnosili o oddalenie powództwa i o obciążenie powoda kosztami procesu. Zarzucili, że sprzedali powodowi samochód sprawny, o czym mógł się przekonać w trakcie próbnej jazdy. Podkreślili, że pojazd będący przedmiotem umowy był samochodem używanym, a powód kupił go za cenę niższą od wolnorynkowej, a nadto, przed zgłoszeniem zastrzeżeń do jego stanu, przejechał nim około 6 tysięcy kilometrów. W trakcie postępowania sądowego miał miejsce wypadek komunikacyjny, w trakcie którego pojazd powoda uległ całkowitemu zniszczeniu. Powołując się na powyższe, powód zmienił żądanie pozwu, domagając się zasądzenia od pozwanych na jego rzecz kwoty 9 tysięcy złotych, tytułem obniżenia ceny z powodu wad pojazdu. Pozwani podtrzymali dotychczasowe stanowisko w sprawie, a nadto zarzucili, że powód nie jest legitymowany czynnie w sprawie, gdyż przedmiotowy samochód przewłaszczył na rzecz banku, który udzielił mu kredytu na jego zakup, a nadto, że nie przysługuje mu roszczenie o obniżenie ceny, gdyż ubezpieczyciel wypłacił bankowi - tytułem odszkodowania - kwotę odpowiadającą cenie pojazdu.
Wyrokiem z dnia 17 lutego 1998 r., Sąd Wojewódzki w Katowicach zasądził od pozwanych na rzecz powoda kwotę 3 tys. złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 5 czerwca 1997 r., oddalił powództwo w pozostałej części oraz zniósł wzajemnie koszty procesu. Sąd Wojewódzki ustalił, że w dniu 30 czerwca 1996 r. między powodem, a pozwanymi doszło do zawarcia umowy sprzedaży samochodu marki Opel Calibra, rok produkcji 1993. W istocie samochód ten był wyprodukowany nie w 1993 r. lecz w 1992 r. Wolnorynkowa cena pojazdu tego typu wyprodukowanego w 1992 r. jest o 3 tysiące złotych niższa od pojazdu z 1993 r.
W dniu 29 lipca 1996 r. powód przewłaszczył wyżej wymieniony samochód na rzecz Górnośląskiego Banku Gospodarczego Spółka Akcyjna w B., a w dniu 1 sierpnia 1996 r. ubezpieczył go w PZU, zawierając umowę AC z sumą ubezpieczenia odpowiadającą cenie nabycia. W dniu 14 maja 1997 r. przedmiotowy samochód uległ zniszczeniu w wypadku drogowym. PZU oceniło wartość pozostałości na kwotę 12.500 zł i wypłaciło Górnośląskiemu Bankowi Gospodarczemu Spółka Akcyjna w B. kwotę 34 tys. zł tytułem kwoty należnej z ubezpieczenia AC.
Mając powyższe na względzie, Sąd Wojewódzki uznał, że powód jest legitymowany czynnie, gdyż zbycie przedmiotu kupna-sprzedaży nie powoduje przejścia na kolejnego nabywcę uprawnień z tytułu rękojmi. Zdaniem Sądu, roszczenie o obniżenie ceny z powodu wcześniejszej daty produkcji pojazdu jest zasadne, albowiem ma ona istotny wpływ na wolnorynkową wartość samochodu. Nie ma natomiast znaczenia dla zasadności powództwa w tym zakresie, jaką kwotę powód, a w istocie kredytujący go bank, uzyskał tytułem ubezpieczenia. Dalej idące powództwo Sąd oddalił jako nieuzasadnione.
Wyrok został zaskarżony apelacją przez pozwanych, którzy podtrzymali dotychczasowe zarzuty oraz podnieśli, że nieuzasadnionym było zniesienie kosztów postępowania, skoro ulegli oni jedynie nieznacznie, jeśli wziąć pod uwagę pierwotne żądanie pozwu. Skarżący wyrazili też wątpliwość, czy inna od podanej w umowie data produkcji pojazdu może być traktowana jako wada fizyczna, uzasadniająca obniżenie ceny. Powołując się na powyższe, wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i o zasądzenie od powoda na ich rzecz zwrotu kosztów procesu.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja pozwanych jest częściowo zasadna. Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut braku legitymacji czynnej powoda. Zbycie pojazdu będącego przedmiotem umowy między stronami nie spowodowało utraty przez powoda uprawnień z tytułu rękojmi. Dalszy obrót rzeczy sprzedanej nie powoduje bowiem automatycznie przeniesienia wraz z własnością uprawnień z tytułu rękojmi na rzecz kolejnego nabywcy lecz nabywanie ich przez kupującego z mocy ustawy w stosunku do zbywcy będącego jego kontrahentem. Nabycie uprawnień z rękojmi w stosunku do poprzedniego zbywcy wymagałoby przeniesienia ich przez powoda na rzecz banku w drodze umowy. Nie zostało natomiast w sprawie wykazane, aby powód, przewłaszczając samochód, dokonał również przelewu uprawnień z rękojmi. Także zniszczenie rzeczy będącej przedmiotem umowy nie pozbawiło powoda prawa do żądania obniżenia ceny. Tego rodzaju uprawnienie z tytułu rękojmi, w przeciwieństwie do odstąpienia od umowy, nie wymaga bowiem zwrotu otrzymanego świadczenia.
Wcześniejsza data produkcji przedmiotowego pojazdu jest wadą fizyczną w rozumieniu art. 556 § 1 kc. W istocie bowiem samochód, jako starszy, nie ma właściwości, o której istnieniu pozwani zapewniali powoda, a która w istotny sposób wpływa na wolnorynkową wartość pojazdu. Fakt, iż powód uzyskał pośrednio z ubezpieczenia kwotę odpowiadającą cenie nabycia nie jest okolicznością podważającą trafność zaskarżonego wyroku. Wywód skarżących w tym zakresie zmierza bowiem w istocie do wykazania, że powód, mimo wadliwości pojazdu, nie doznał żadnej szkody. Jednakże uprawnienie z tytułu rękojmi przysługuje niezależnie od roszczeń odszkodowawczych (art. 574 kc). Tym samym, powód mógłby dochodzić obniżenia ceny z powodu wad nabytej rzeczy nawet w takiej sytuacji, gdyby tytułem ubezpieczenia uzyskał kwotę wyższą od zapłaconej pozwanym ceny.
Słusznie natomiast skarżący podnoszą, że Sąd Wojewódzki w sposób nieprawidłowy orzekł o kosztach procesu. Powód początkowo dochodził zasadnie na jego rzecz kwoty 48.730 zł, następnie, mimo braku zaspokojenia ze strony pozwanych, ograniczył powództwo do kwoty 9 tys. zł, a uwzględnione zostało ono jedynie odnośnie kwoty 3 tys. zł. Tym samym, pozwani ulegli jedynie co do nieznacznej części zgłoszonego przez powoda żądania. Uzasadniało to, zgodnie z art. 100 kpc, nałożenie na powoda obowiązku zwrotu pozwanym całości kosztów procesu.
Dlatego Sąd Apelacyjny w Katowicach, na mocy art. 386 § 4 kpc, dokonał stosownej korekty orzeczenia o kosztach procesu, a w pozostałej części apelację oddalił na mocy art. 385 kpc, jako nieuzasadnioną.
tel. 503-300-503 |
